Bahamalar’da kurulan Coral Vita adlı şirket, iklim krizini önlemek için kurdukları ve türünün ilk örneği olan çiftlik ve işletme ağıyla yılda 1 milyar mercan resifini 50 kat daha fazla büyütmeyi hedefliyor.
Yaz tatili denilince akla ilk gelen yerlerden biri hiç şüphesiz Karayip Denizi’ndeki Bahamalar takımadalarıdır.
Bahamalar, bembeyaz kumlu plajları, turkuaz denizi ve tropik iklimi ile dünyanın her yerinden turistlerin akın ettiği önemli bir merkezdir.
Bahamalar’daki mercan resifleri (resifleri), özellikle sualtını keşfetmek isteyenler ve dalmayı sevenler için bulunmaz bir hazinedir.
Ancak iklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi Bahamalar’daki mercan resifleri de ciddi şekilde zarar görmüş ve okyanuslardaki oksijen üretimi için büyük önem taşıyan bu canlılar yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Coral Vita isimli Bahamalar merkezli bir şirket, bu durumu tersine çevirmek ve mercanları canlı tutmak için önemli çalışmalar yapıyor. Coral Vita şirketi, deniz canlıları için “sera” diyebileceğimiz yapay bir havuzda mercan resifleri yetiştiriyor. Ve normal büyüme sürelerinden 50 kat daha hızlı!
Sam Teicher ve Gator Halpern iki ekolojik arkadaştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde dünyanın en prestijli yüksek öğrenim kurumlarından biri olan Yale Üniversitesi’nin Orman ve Çevre Bölümü’nde tanışan bu iki isim, yaptıkları çalışmaların ardından okyanuslardaki mercan resiflerinin tehlikede olduğuna ve bu sorunu çözmek için bir şeyler yapılması gerektiğine karar verdiler.
Coral Vita’nın kurucusu Gator Halpern için okyanus, hayatının vazgeçilmez bir parçası: “San Diego, California’da büyüdüm. Çocukluğumun çoğu okyanus kıyısındaki dalgalar arasında geçti. Şirketimizin kurucu ortağı Sam, 13 yaşından beri tüplü dalış yapıyor.”
“Henüz 30 yaşında bile değiliz ama yaşadığımız bu kısacık hayatta okyanuslardaki yaşam gözle görülür şekilde değişti, özellikle mercan resifleri… Dünyanın dört bir yanındaki mercanlar hızla yok oluyor.”
Birleşmiş Milletler destekli Küresel Mercan Resifi İzleme Ağı’nın (GCRMN) verilerine göre, 2009 ile 2018 arasındaki 10 yıllık dönemde iklim değişikliği nedeniyle 11.700 kilometrekare mercan resifi veya toplam alanın yüzde 14’ü yok oldu.
Geriye dönüp son 70 yıla baktığımızda, dünyadaki mercan resiflerinin %50’sinin yok olduğunu görüyoruz. İklim değişikliği ve çevre kirliliği aynı oranda devam ederse okyanuslardaki sığ mercan resiflerinin %90’ı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Okyanus canlılarının yüzde 25’i mercan resiflerinde yaşıyor
Dünyanın en çeşitli ekosistemlerini oluşturan mercan resifleri, denizlerin yağmur ormanları olarak adlandırılıyor ve bu bakımdan gezegenimizde yaşayan 1 milyar insanın hayatı bu mercan resiflerine bağlı. Deniz canlılarının yüzde 25’i mercan resiflerinde yaşıyor ve bu resifler kıyı şeritlerinde oluşabilecek dev dalgaları, fırtınaları ve selleri engelliyor.
Gator Halpern, mercan resiflerinin okyanusların temel taşları olduğunu ve mercanların içinde ve çevresinde balıklar, solucanlar, kabuklular, deridikenliler, süngerler, tunikler ve daha birçok deniz canlısının yaşadığını söylüyor.
Uzaydan görülebilen tek canlı olarak bilinen ve dünyanın en büyük canlısı olarak kabul edilen Avustralya açıklarındaki Great Barrier Reef, 2.000 kadar endemik balık türüne ev sahipliği yapıyor ve 70.000 kişiye istihdam sağlıyor.
Okyanus asitlenmesi nedir?
Mercan resiflerinin yok olmasının temel nedeni denizlerin asitlenmesidir. Ancak deniz asitlenmesi ne anlama geliyor ve nasıl oluyor?
Okyanus suları da iklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle doğal olarak ısınıyor. Balinalar da dahil olmak üzere okyanuslardaki birçok canlı, atmosferdeki karbondioksit gazını emerek bir yaşam döngüsü sağlıyor.
Atmosferdeki karbondioksit miktarı arttıkça buna paralel olarak okyanuslardaki antropojenik karbondioksit miktarı da artmakta ve kimyanın değişmesi ile deniz sularında pH değeri (asit-baz dengesi) düşmekte ve bunun sonucunda asitleşme sorunu ortaya çıkmaktadır.
Sonuç olarak mercan resifleri üzerindeki stres artar ve bu canlılar ölmeye başlar. Her yıl okyanuslara giren milyonlarca ton plastik ve diğer polimerik malzemeler bu durumda önemli rol oynuyor. 1751’den 1994’e kadar okyanusların pH’ının 8.179’dan 8.104’e düştüğü hesaplanmıştır. Bu oran, sanayi devrimi öncesi döneme göre %25 daha fazladır.
Gator Halpern, okyanusları ve doğayı çok sevdiğini, sadece bilim yaparak kirli dünyaya bakamayacaklarını söylüyor ve ekliyor: “Kendimizi üstlendik ve ‘mercan kayalarını kurtarmak ve yeniden üretmek’ amacıyla bir şirket kurduk.
Coral Vita’nın hedefi yılda 1 milyar mercan resifi büyütmek
Gator ve Sam, Mayıs 2019’da Coral Vita’yı kurdu. Şirket, Greater Bahama adasındaki Freeport’ta “dünyanın ilk kara mercan resifi çiftliğini” kurdu. Bu çiftlikte deniz suyu ile doldurulmuş özel havuzlarda 24 farklı mercan türü yetiştirilmektedir.
Buradaki mercanlar, doğal ortamlarından 50 kat daha hızlı büyüyor. Çünkü sera diyebileceğimiz tarım göletlerinde küresel ısınmanın etkileri en aza indirilmekte ve bu sayede mercanlar daha dayanıklı hale gelmektedir. Okyanuslarda 700’den fazla mercan türü olduğu bilinmektedir. Ancak, bu türlerin yaklaşık 200’ü kritik derecede tehlikede.
Coral Vita’nın mercan yetiştirme projesi, “Okyanusları Canlandıran Çevresel Yeni Buluşlar” kategorisinde İngiliz Kraliyet Ailesi ve Prens William’dan Earthshot Ödülleri aldı.
Coral Vita ayrıca 1,2 milyon Euro para ödülü kazandı. Şirket, bu parayı dünyanın çeşitli yerlerinde mercan yetiştiriciliği ağı kurmak ve yılda 1 milyar mercan resifi üretme hedefine ulaşmak için kullanacağını açıkladı.
